මාළිගාවේ සිරකරුවකු ලෙස සිටි ඉළනාග රජුට පලායාමට රජ බිසව උපායක් යෙදුවාය.කිරිමව්වරු බිසවගේ උපදෙස් පරිදි ළදරු කුමරු රැගෙන ඇත් ගාලට ගොස් මගුලැතු පය පාමුල තබා මෙසේ කිවූහ."මගුලැතුනි, සතුරෝ තොපගේ රජු සිර කරගෙන සිටිති. ඔබ පුත් සතුරන් අතින් මිය යාමට වඩා තොපගේ පයට පෑගී මියයාම උතුම්ය." මෙය ඇසූ මගුලැතු කෝප වී කෑගසමින් ඇත්හල බි`දගෙන රජමාළිගය තුළට පැමිණ රජු තම පිට හිදුවාගෙන ගොස් මහ තොටින් නැව් නගින්නට රජුට ඉඩ සැලසුවේය. මලය රටට පැන යන රජු තෙවසරක් වන ගතව සිටියේය.

The queen of Ilanaga contrived a way for the imprisoned king to free himself and flee from the palace. On her instructions the wet nurses carried the infant prince to the elephant pens, and placing the infant at the foot of the royal elephant said, “Dear elephant, your king is being held as a prisoner by enemies. It would be honourable if the prince is treaded to death by you rather than to let him die in the hands of enemies”.

Having heard this the elephant got enraged and with loud trumpeting noises broke off from the herd, crashed into the palace, and placing the king on the back made way for the king to board a ship at Maha Thota. The king thereafter escaping to the Malayarata, exiled himself in its jungles for three years.

ආමණ්ඩගාමිණී අභය රජු මරා සොයුරු කණීරාජානු තිස්ස කුමරු වසර තුනක් රාජ්‍යය කළේය. මොහුගේ අභාවයෙන් පසු වසරක් චූලාභය කුමාරයා එනම් ආමණ්ඩගාමිණී අභය රජුගේ පුත් රජකමට පත් විය. චූලාභය කුමරුගේ නැගනිය වූ සීවලී කුමරිය සත් මසක් රාජ්‍යය කරද්දී ඇය සිහසුනින් පලවා හැර ආමණ්ඩගාමිණී රජුගේ බෑනණු වූ ඉළනාග රජ විය. ඉලනාග රජුගෙන් රාජ්‍යය පැහැර ගන්නා ලම්බකර්ණ පෙළපතේ අය රජු අල්ලා මාළිගාවේම සිරකර තබති.

King Amanda Gamini Abhayas was slain by his brother Kanirajanu Tissa and he became king and ruled for of three years. On the death of the latter, his son Chulabhaya ascended the throne and ruled for one year. Thereafter, his successor princess Seevali who happens to be his sister, in the seventh month of her rule was chased away from the throne by Ilanaga, the son in law of king Amanda Gamini, who then became the king. Subsequently, the Lambakarna clansmen who wrests the throne, imprisons the king in the palace.

මහා දාඨික මහානාග රජුගේ ඇවෑමෙන් පසු ඔහු පුත් ආමණ්ඩගාමිණී අභය කුමරු වසරකුත් මාස අටකට ආසන්න කාලයක් රාජ්‍යය කළේය. මුඵ ලංකාවේම සත්ව ඝාතනය තහනම් කරමින් නීති පැනවූ මොහු ගෙඩිහට ගන්නා වැල් ඒ ඒ  තන්හි රෝපණය කරවා ඒවායෙහි හටගත් ගෙඩි එකතුකොට මස්කොම`ඩු දානය නම් මහා දානයක් සංඝයාට පිරිනැමීය. මස් කොමඩු දන් දුන් නිසා ගාමිණී අභය රජු ආමණ්ඩ ගාමිණී නමින් හැදින්වූ බව ද කියවේ.

Prince Amandagamini Abhaya, son of king Mahanaga Dhatiya Mahanaga, who succeeded to the throne on the death of the king, ruled for nearly one year and two months. As a rule he abolished the killing of animals, and got planted vines yielding fruits at several locations. The crops of fruits were later gathered and effected a massive alms giving to the Maha sangha, known as the Maha Komadu Danaya. It is also said that, since the king gamini Abhaya offered MasKomadu as alms, from thence he was identifed as Amanda Gamini.

භාතිකාභය රජුගෙන් පසු ඔහුගේ සහෝදර මහදැළියාමානා (මහා දාඨික මහානාග) රජ වී දොළොස් වසක් අනුරාධපුරයේ රාජ්‍යය කළේය. හෙතෙම රුවන් වැලි සෑයට නොයෙක් පුද පූජා පැවැත්වූයේය.
ත්‍ම් රජතුමා සංඝයා වහන්සේලා කෙරෙහි කොතරම් භක්තිමත් වූයේ ද කියතොත් සංඝයා වලකද්දීම තමාත්, බිසවත්, කුමරුන් දෙදෙනාත්, මංගල හස්තියාත්, මංගල අශ්වයාත් සංඝයාට පූජා කළේය. පසුව ලක්ෂ ගණන් වටිනා පූජා භාණ්ඩ පූජා කරමින් තමාත් අනෙකුත් සිය`ඵදෙනාත් නිදහස් කර ගත්තේය.

On the demise of king bhathikhabhaya, his brother Mahdeliyamana (Maha Dhatika Mahananga) ascended the throne and ruled from Anuradhapura for a period of twelve years. He made various offerings to the Ruvanveliseya. His devotion towards the maha sanga was magnanimous to such an extent that he not heeding even the objections of the maha sangha, made an offering of himself, the queen, the two princes, the royal elephant and the horse in dedication to the sangha. Later on, he redeemed himself and all others by making offerings instead in kind, worth lakhs.

අනුලා කෙරෙහි බිය වී නුවරින් පලා ගොස් පැවිදිව සිටි මකලන් තිස්ස කුමරු සුදුසු කාලය පැමිණි කල්හි සිවුරු හැර පැමිණ දුෂ්ඨ අනුලා දේවිය මරවා රාජ්‍යය ලබා ගත්තේය.වෙහෙර විහාර, වැව් අමුණු, ඇළ මාර්ග, උයන් ආදිය තැනූ මකලන් තිස්ස රජ වසර විසිදෙකක් රාජ්‍යය කළේය.

ඉන් පසු රජයට පත්වන්නේ මකලන් තිස්ස රජු පුත් භාතිකාභය රජුයි. හෙතෙම රුවන් වැලි සෑයට අසීමිත පුද පූජා පවත්වා ඇත. පරසතුරු උවදුරකින් තොරව වසර විසිඅටක් පමණ භාතිකාභය රජුට ධාර්මිකව රාජ්‍යය කරගෙන යාමට හැකි වූ බව මහාවංශ සටහන් වලින් පෙනේ.

Prince Makalan Tissa who had fled the city and taken to the robes for fear of Anula disrobed himself at an opportune time and having returned, got wicked Anula slained and became the king. He ruled for a period of twenty two years during which time he built many viharas, dagabas,tanks,bunds, canals and laid out gardens.

Subsequent to him, it is his son Bhathikhabhaya who becomes the king. He has made limitless venerations and offerings to the Ruvanveli Seya. It is to be noted in the Mahavamsa that he was able to continue his kingship justly for a period of about twenty eight years without any threats of enemy attack.

චෝරනාගගෙන් පසු රජකමට පත් වූයේ කුඩා තිස්ස රජුය. කුඩා තිස්ස රජු මහාචූල තිස්ස රජුගේ පුත‍්‍රයෙකි. මොහු තුන් අවුරුද්දක් රාජ්‍යය කළේය. කුඩා තිස්ස රජු විෂ ශරීරගත වී මරුමුවට පත්වන්නේ තම බිසව අනුලා දේවිය නිසාය. අශීලාචාර චරිතයක් ඇති අනුලා චෝරනාග රජුගේ ද බිසව වූවාය. චෝරනාග රජු මරුමුවට පත් වන්නේ ද අනුලා බිසව දුන් වස පානය කිරීමෙනි.
පාලනය කරගත නොහැකි හිතක් තිබූ අනුලා දේවිය සිවනම් දොරටුපාලයකු වසරක් පමණ රාජ්‍යය කරද්දී වටුක නම් දමිලයා කෙරෙහි සිත බැඳගත් අනුලා දේවිය වස දී සිව රජු මරා වටුක රජ කරවයි. වසරක් පමණ කාලය ගත වෙද්දී වටුක රජුට වස දී මරා දරකැටියා රජකරවන අනුලා දේවිය ඉන් නොනැවතී නීලිය නම් දමිළ බමුණකුට මාස හයකට රජකම ලබාදෙයි.

මේ කාලයේදී රටේ සිටි බුද්ධිමත් කුමාරවරු මහණවෙස් ගෙන වනගත වූවෝය. එකෙක් මරා එකෙකුට රජකම දී ඔහුට මෙහෙසිය වීමේ නොසංසිඳෙන ආශාව නිසා අනුලා දේවිය නීලිය රජු ද වස දී මරා තමාම රාජ්‍යයට පත් වූවාය. ලැජ්ජාවෙන් වුවද ලක්දිව මුල්ම රූජිණ බව ස`දහන් කිරීමට අපට සිදුවේ.

නමුත් ආඩම්බර විය හැකි අනුලා නාමයක් ද ලක් ඉතිහාසයේ ඇත. අනුලා රැජිණට අවුරුදු 250කට පමණ පෙර සගමිත් මෙහෙණියගේ උතුම් සේවයත්, ජය සිරිමහ බෝධියත් ලක් දිවට ලැබුණේ දෙවන පෑතිස් රජුගේ මෙහෙසිය වූ අනුලා දේවිය පැවිදි වීමට කළ බලවත් ඉල්ලීම නිසාය.

It was king KudaTissa who succeeded Choranaga. Kudatissa was a son of king Mahatissa. He ruled for three years. King kudatissa dies on being poisoned by his queen Anula devi. Anula possessed of bad character was also the queen to king Chora naga. Even king Choranaga met with his death by drinking poison given him by queen Anula. The uncontrolability of Anula devi was such that when a gate keeper named Siva was ruling the country, she fell for a damila named Vatuka whom she installed as the king by killing king Siva. As time passed by for about a year, she also administered poison to Vatuka killing him too. Not stopping at that she institutes a brahamin by the name of Neeliya to the throne for a period of six months.

During this time the intelligent princes in the country disguised themselves as monks and fled to the jungles. The insatiable craving to become the queen consort to a man of her attraction whom she set up as king by killing the other successively, made her to kill king Neeliya too poisoning him, and ultimately proclaimed herself as the ruling queen of the country. Even though embarrassing, it has to be stated here that she happens to be the first queen to rule the Isle of Lanka.But however,there is another name of an Anula of whom one could certainly be proud of. This was because two hundred and fifty years before this notorious queen,there was an Anula,the queen consort of king Devanampiyatissa who on her insistence to become a nun paved the way to the realization of the noble services of theri Sanghamitta and the import of the Jayasri Maha Bodhi to Lanka.

වළගම්බා රජුගේම තවත් පුත‍්‍රයකු වූ චෝරනාග, මහාචූල රජුගෙන් පසු රාජ්‍යයට පත් විය. කුඩා කළ සිටම දාමරිකයකු ලෙස පෙනී සිටි චෝරනාග රජකමට පත් වීමෙන් පසු ද දාමරිකකම් අත්හළේ නැත. ඔහු රජවීමට පෙර පියා සමඟ වනගතව සිටි කාලයේදී නවාතැන් නොදුන් භික්ෂූන්ගේ විහාරස්ථාන දහඅටක් විනාශ කර දැම්මේය. හෙතෙම දොළොස් අවුරුද්දක් රාජ්‍යය කළේය.

On the death of king Maha Chula another son of king Valagamba succeded to the throne. Choranaga who was notorious as a criminal from his young days did not give up his habits. He destroyed eighteen viharas of bikkhus who had refused accommodation for him and his father at the time they were in exile in the jungles.Choranaga ruled for a period of twelve years

වළගම්බා රජුගෙන් පසු ඔහු පුත් මහා චූලතිස්ස (මහසිඑ මහතිස් රජ) දහහතර වසරක් රාජ්‍යය කළේය. තම දහඩිය මහන්සියෙන් උපයා ගත් ධනයෙන් දෙනු ලබන දානය මහත් පින් දෙන බව ඇසූ රජු වෙස්වලාගෙන පිටිසර ගමකට ගොස් ගොයම් කපා ලැබුණු කුලියෙන් මහාසුම්ම තෙරුන්වහන්සේට පිණ්ඩපාතය දුන්නේය. වරෙක උක් මිරිකන යන්ත‍්‍රයක වැඩ කර කුලිය වෙනුවට ලැබුණු උක් හකුරු ගෙන්වාගෙන නුවරට ගොස් භික්ෂු සංඝයාට දන් දුන්නේය. එසේම භික්ෂූන් තිස්දහසකටත් මෙහෙණින් දොළොස්දහසකටත් වස්ත‍්‍ර දන් දුන් බවට ද මහා වංශයෙහි සඳහන් වේ.

On the demise of king Valagamba, his son Maha Chulatissa (king Mahasilu Mahatis) ruled for fourteen years. He, having heard that offering alms using one’s own earnings would acquire great merit, went in disguise to a rustic village, laboured himself as a paddy reaper and out of the wages received, offered alms to Mahasumma thera. On one occasion having worked at a sugar cane crushing machine, instead of the wages he called for cane sugar jaggery, and went into the city to offer alms to the Bhikkhu sangha. It is of record in the Mahavamsa that likewise he offered robes to thirty thousand bhikkhus and twelve thousand nuns.

අභයගිරි විහාරවාසී භික්‍ෂූහු ඉන්දියාවෙන් මහායාන ආගමික ක‍්‍රම අනුගමනය කළ බැවින් ධර්මරුචි නිකාය නමින් ද හැඳින්විය.අභයගිරි නිකාය නිසා ලක්දිව පැවති පිරිසිදු බුදු දහමට හානියක් වේයැයි සිතූ මහා විහාරවාසී භික්‍ෂූන් වහන්සේලා එතෙක් තම කටපාඩමින් රැගෙන ආ ත‍්‍රිපිටක ධර්මය පොත්වල ලියා මාතලේ අළුවිහාරයේදී ග‍්‍රන්ථාරූඩ කිරීමට කටයුතු සංවිධානය කළ සේක.ත‍්‍රිපිටකය ග‍්‍රන්ථාරූඩ කිරීම වළගම්බා රජු දවස සිදු වූ විශාල ශාසනික සේවයක් ලෙස සැලකේ.

Since the resident Bhikshus of Abhayagiri followed the Indian religious traditions of Mahayana, they were also identified as being of the Dhammaruchi Nikaya (sect).The resident Bhikshus of Mahaviharaya sensing the harm that may be caused to the pure Theravada Buddhism, made arrangements at the Aluviharaya of Matale, to manuscript the Tripitaka dhamma hitherto handed down through the oral tradition. It is considered as one of the great services rendered to the Sasana during the days of king Valagamba.

වළගම්බා රජතුමා පළමු වර පස් මසක් ද දෙවැනි වර දෙළොස් අවුරුද්දක් ද රාජ්‍යය කළේය.බලයට පත්වන වළගම්බා රජු සෝමා දේවියගේ වීරත්වය ඇගයීමට එතුමිය සතුරා ඉදිරියේ රථයෙන් බසින ලද ස්ථානයෙහි සෝමාරාමය නමින් විහාරයක් කරවන ලද අතර ඇය බිසව තනතුරෙහි ද තබන ලදී.රජු පලායන අවස්ථාවේ රජුට ද්‍රෝහී වූ ගිරි නම් නිඝණ්ඨයා විසූ තැන අභයගිරිය කරවීය. රජ වනගතව සිටිද්දී ආරක්‍ෂාව සැලසූ මහාතිස්ස තෙරුන්ට අභයගිරි විහාරය පූජා කරන ලදී.නමුත් මිහි`දු මහ හිමියන්ගෙන් ලක්දිව ආරම්භ වූ භික්‍ෂු පරම්පරාව දෙකඩ වන්නේ කිසියම් චෝදනාවක් මත මහාතිස්ස තෙරුන් වහන්සේ මහා විහාරයෙන් අභයගිරි විහාරයට වැඩම කිරීමත් සමගය.

King Valagamba ruled the country, at first for a period of five months and secondly for a period of twelve years. King Valagamba on assuming power commemorated the bravery of Somadevi by constructing at the place where she got off the vehicle and faced the enemy, a temple named Somaramaya, and also elevating her status posthumously to the rank of the queen. At the place where Giri, the Nighanta who insulted the king, the Abhayagiriya temple was built and offered to Thero Mahatissa who provided security when the king was once exiled in the forest. It was with the settling of Mahatissa Thero, shifting him from the Mahaviharaya over a certain allegation that the Bhikku generation originated in Lanka by Mahinda Maha Thera gets bifurcated.